Stanisław urodził się w Szczepanowie prawdopodobnie około 1030 r. Podawane imiona rodziców: Wielisław i Małgorzata lub Bogna nie są pewne. Stanisław miał pochodzić z rodu Turzynów, mieszkających we wsi Raba i Szczepanów koło Bochni w ziemi krakowskiej. Wioska Szczepanów miała być własnością jego rodziny. Swoje pierwsze studia Stanisław odbył zapewne w domu rodzinnym, potem być może w Tyńcu w klasztorze benedyktyńskim. Nie jest wykluczone, że dalsze studia odbywał zgodnie z ówczesnym zwyczajem za granicą. Wskazuje się najczęściej na słynną wówczas szkołę katedralną w Leodium (Liege w Belgii) lub Paryż. Święcenia kapłańskie otrzymał ok. roku 1060.
Biskup krakowski, Lambert Suła, mianował Stanisława kanonikiem katedry. Na zlecenie biskupa Stanisław założył, jak się przypuszcza, Rocznik krakowski, czyli rodzaj kroniki katedralnej, w której notował ważniejsze wydarzenia z życia Diecezji. Po śmierci Lamberta (1070) Stanisław został wybrany jego następcą. Wybór ten zatwierdził papież Aleksander II. Konsekracja odbyła się jednak dopiero w roku 1072. Dwa lata przerwy wskazywałyby, że mogło chodzić w tym wypadku o jakieś przetargi, których okoliczności bliżej nie są znane.
Autorytet Stanisława musiał być w Polsce ogromny, skoro według podania nawet najbliżsi stronnicy króla Bolesława nie śmieli targnąć się na jego życie. Król miał to uczynić sam. 11 kwietnia 1079 roku Bolesław udał się na Skałkę i w czasie Mszy świętej zabił biskupa uderzeniem w głowę. Potem kazał poćwiartować jego ciało. Ówczesnym zwyczajem bowiem ciało skazańca niszczono. Duchowni ze czcią pochowali je w kościele św. Michała na Skałce. Fakt ten jest dowodem czci, jakiej wtedy męczennik zażywał. Czaszka Stanisława posiada wszystkie zęby. To by świadczyło, że biskup zginął w pełni sił męskich. Mógł mieć ok. 40 lat. Na czaszce widać ślady 7 uderzeń ostrego żelaza, co potwierdza rodzaj śmierci, przekazany przez tradycję. Największe cięcie ma 45 mm długości i ok. 6 mm głębokości. Stanisław został uderzony z tyłu czaszki.
Na wiadomość o dokonanym w tak ohydny sposób mordzie na biskupie, przy ołtarzu, w czasie sprawowania Najświętszej Ofiary, cały naród stanął przeciwko królowi. Opuszczony przez wszystkich musiał udać się na banicję. Bolesław Śmiały usiłował jeszcze szukać dla siebie poparcia na Węgrzech u św. Władysława. Ten mu jednak odmówił. Zmarł tamże zapewne w 1081 roku. Istnieje podanie, że dwa ostatnie lata król spędził na ostrej pokucie w klasztorze benedyktyńskim w Osjaku, gdzie też miał być pochowany.
W 1088 roku dokonano przeniesienia relikwii św. Stanisława do katedry krakowskiej. Kadłubek przytacza legendę, że ciała strzegły orły, wspomina też o cudownym zrośnięciu się porąbanych części ciała.
Św. Stanisław jest głównym patronem Polski (obok NMP Królowej Polski i św. Wojciecha, biskupa i męczennika); ponadto także archidiecezji gdańskiej, gnieźnieńskiej, krakowskiej, poznańskiej i warszawskiej oraz diecezji: lubelskiej, płockiej, sandomierskiej i tarnowskiej. Św. Jan Paweł II nazwał go „patronem chrześcijańskiego ładu moralnego”. W ciągu wieków przywoływano legendę o zrośnięciu się rozsieczonego ciała św. Stanisława. Kult Świętego odegrał w XIII i XIV wieku ważną rolę historyczną jako czynnik kształtowania się myśli o zjednoczeniu Polski. Wierzono, że w ten sam sposób - jak ciało św. Stanisława - połączy się i zjednoczy podzielone wówczas na księstwa dzielnicowe Królestwo Polskie.
W ikonografii św. Stanisław przedstawiany jest w stroju pontyfikalnym z pastorałem. Jego atrybutami są: miecz, palma męczeńska, u stóp wskrzeszony Piotrowin. Bywa ukazywany z orłem - godłem Polski.
Działalność duszpasterska
O samej działalności duszpasterskiej Stanisława wiemy niewiele. Dał się poznać jako pasterz gorliwy, ale i bezkompromisowy. Pewnym jest, że w swojej rodzinnej wiosce wystawił drewniany kościół pod wezwaniem św. Marii Magdaleny, który dotrwał do XVIII wieku. Dla biskupstwa nabył wieś Piotrawin na prawym brzegu Wisły. Jest bardzo prawdopodobne, że wygrał przed sądem książęcym spór o tę wieś ze spadkobiercami jej zmarłego właściciela. Opowieść o wskrzeszeniu Piotra jest legendą.
Na pierwszym miejscu jednak największą zasługą Stanisława było to, że dzięki poparciu króla Bolesława Śmiałego, który go protegował na stolicę krakowską, udał się do papieża Grzegorza VII wyjednać wskrzeszenie metropolii gnieźnieńskiej. W ten sposób raz na zawsze ustały automatycznie pretensje metropolii magdeburskiej do zwierzchnictwa nad diecezjami polskimi. Św. Grzegorz VII przysłał do Polski 25 kwietnia 1075 r. swoich legatów, którzy orzekli prawomocność erygowania metropolii gnieźnieńskiej z roku 999/1000 oraz jej praw. Prawdopodobnie ustanowili też oni na stolicy arcybiskupiej św. Wojciecha nowego metropolitę, którego jednak imienia nie znamy.
Zatarg z królem
W centrum zainteresowania kronikarzy znalazł się przede wszystkim fakt zatargu Stanisława z królem Bolesławem Śmiałym, który zadecydował o chwale pierwszego, a tragicznym końcu drugiego. Trzeba bowiem przyznać, że Bolesław Śmiały, zwany również Szczodrym, należał do postaci wybitnych. Popierał gorliwie reformy Grzegorza VII. Po zawierusze pogańskiej odbudował wiele kościołów i klasztorów. Sprowadzał chętnie nowych duchownych do kraju. Koronował się na króla i przywrócił Polsce suwerenną powagę.
Gall Anonim tak opisuje morderstwo Stanisława: „Jak zaś król Bolesław został z Polski wyrzucony, długo byłoby opowiadać. Lecz to wolno powiedzieć, że nie powinien pomazaniec na pomazańcu jakiegokolwiek grzechu cieleśnie mścić. Tym bowiem sobie wiele zaszkodził, że do grzechu grzech dodał; że za bunt skazał biskupa na obcięcie członków. Ani więc biskupa-buntownika nie uniewinniamy, ani króla mszczącego się tak szpetnie nie zalecamy”. Z tekstu wynika, że Gall sympatyzuje z królem, a biskupowi krakowskiemu przypisuje wyraźnie zdradę. Nie można się temu dziwić, skoro kronikarz żył z łaski książęcej. Pisał bowiem swoją historię na dworze Bolesława Krzywoustego, bratanka Bolesława Śmiałego.
Mamy jeszcze jedną kronikę, napisaną przez bł. Wincentego Kadłubka, który był kolejnym biskupem krakowskim - a więc miał dostęp do źródeł bezpośrednich, których my dziś nie posiadamy. Według jego relacji sprawy miały przedstawiać się w sposób następujący: „Bolesław był prawie zawsze w kraju nieobecny, gdyż nieustannie brał udział w zbrojnych wyprawach. Historia to potwierdza faktycznie”. Wincenty Kadłubek pisze, iż te wyprawy były powodem, że w kraju szerzył się rozbój i wiarołomstwo żon, a przez to rozbicie małżeństw i zamęt. Kiedy podczas ostatniej wyprawy na Ruś rycerze błagali króla, aby powracał do kraju, ten w najlepsze całymi tygodniami się bawił. Wtedy rycerze zaczęli go potajemnie opuszczać. Kiedy Bolesław wrócił do kraju, zaczął się okrutnie na nich mścić. Fakt targnięcia się na św. Stanisława w kościele, w czasie odprawiania Mszy świętej, świadczy najlepiej o tym, jak nieopanowany był jego tyrański charakter.
Kiedy król szalał, aby złamać opór, Stanisław jako jedyny - według kroniki Kadłubka - miał odwagę upomnieć króla. Kiedy zaś ten nic sobie z upomnienia nie czynił i dalej szalał, biskup rzucił na niego klątwę, czyli wyłączył króla ze społeczności Kościoła, a przez to samo zwolnił od posłuszeństwa poddanych. To zapewne Gall nazywa buntem i zdradą. Ze strony Stanisława był to akt niezwykłej odwagi pasterza ujmującego się za swoją owczarnią, chociaż zdawał sobie sprawę z konsekwencji jakie mogą go za to spotkać.
Kanonizacja
Pierwsze starania o kanonizację św. Stanisława podjął już św. Grzegorz VII. Sam jednak papież musiał wkrótce opuścić Rzym i iść na dobrowolną banicję. Potem Polska została podzielona na dzielnice (1138). Tak więc chociaż kult św. Stanisława istniał od dawna, to jego kanonizacją zajął się formalnie dopiero biskup krakowski Iwo Odrowąż w 1229 r. On to polecił dominikaninowi Wincentemu z Kielc, aby napisał żywot Stanisława. Tego bowiem przede wszystkim żądał Rzym do kanonizacji. Sam biskup, bawiąc w Rzymie, gdzie starał się o wznowienie metropolii krakowskiej, poczynił pierwsze starania w sprawie kanonizacji Stanisława.
Nie mniej energicznie sprawą kanonizacji zajął się kolejny biskup krakowski Prandota. Zaprowadzono wówczas księgę cudów. W roku 1250 papież Innocenty IV wyznaczył do przeprowadzenia procesu specjalną komisję. Wynikiem jej pracy był sporządzony protokół, z którym w roku 1251 zostali wysłani do Rzymu mistrz Jakub ze Skarszewa, doktor dekretów i mistrz Gerard, w towarzystwie franciszkanów i dominikanów. Wyniki komisji nie zadowoliły papieża. Wysłał do Polski franciszkanina Jakuba z Velletri, aby ponownie zbadał księgę cudów i sprawdził czy Świętemu cześć była oddawana nieprzerwanie. Po dokonaniu rewizji procesu w roku 1253 wyruszyło do Rzymu nowe poselstwo do którego dołączono świadków cudów zdziałanych za przyczyną św. Stanisława. Z nieznanych bliżej przyczyn stanowczy opór stawił kardynał Rinaldo Conti, późniejszy papież Aleksander IV (1254-1261). Właśnie od procesu Stanisława wprowadzona została praktyka „adwokata diabła” (łac. advocatus diaboli), którego zadaniem było wyciąganie na jaw wszystkich niejasności i zarzutów przeciw kanonizacji.
Opór kardynała ostatecznie przełamano i dnia 8 września 1253 roku w kościele św. Franciszka z Asyżu papież Innocenty IV dokonał kanonizacji. Na ręce dostojników Kościoła w Polsce papież wręczył bullę kanonizacyjną. Wracających z Italii posłów Kraków powitał uroczystą procesją ze wszystkich kościołów. Na następny rok biskup Prandota wyznaczył uroczystość podniesienia relikwii Stanisława i ogłoszenia jego kanonizacji w Polsce. Uroczystość odbyła się dnia 8 maja 1254 roku. Stąd liturgiczny obchód ku czci Stanisława w Polsce przypada właśnie na 8 maja (w Kościele powszechnym na 11 kwietnia - dzień męczeńskiej śmierci).
Modlitwa jubileuszowa do św. Stanisława
Święty Stanisławie, biskupie i męczenniku, nasz rodaku i patronie, dziękujemy Bogu w Trójcy Świętej Jedynemu za to, że dał nam ciebie, a zwłaszcza twoją śmierć męczeńską jako niezawodny znak miłości Boga i ludzi. Święty nasz patronie Stanisławie, zwycięzco pod mieczem, chociaż twoja głowa padła pod mieczem prześladowcy, stałeś się zwycięzcą. W ten sposób uczysz nas nieustannie, że tylko przez ofiarę możemy zwyciężyć wszelkie zło w sobie i w drugich. Dlatego błagamy cię dzisiaj nade wszystko o ducha ofiary, bez której nie ma prawdziwej miłości Boga i Ojczyzny, sprawiedliwości społecznej i czystości obyczajów:
Za nasze dzieci, aby od najmłodszych lat uczyły się przez ofiarę zwyciężać w sobie złe skłonności, – Święty Stanisławie, proś za nas, aby Bóg łaskawy był dla nas. Jezusie Nazareński, zmiłuj się nad nami.
Za naszą młodzież, aby przez ofiarę zwyciężała obojętność w wierze, rozwiązłość, nietrzeźwość, wygodnictwo, gwałt i przemoc dzisiejszego świata,
Za naszych małżonków, aby przez ofiarę zwyciężali to wszystko, co godzi w ich miłość, wierność i uczciwość małżeńską oraz ochotnie podejmowali trud zrodzenia i wychowania potomstwa i nigdy nie plamili się grzechem dzieciobójstwa,
Za nasze rodziny, aby przez ofiarę codziennej wspólnej modlitwy, zwłaszcza różańcowej, niedzielnej Mszy Świętej i szczerej pokuty zwyciężali świeckie i bezbożne obyczaje, które chcą wtargnąć poza progi ich domów,
Za nasze społeczeństwo, aby przez ofiarę zwyciężało straszliwy nałóg pijaństwa, który prowadzi do ruiny duchowej i materialnej,
Za naszych biskupów, kapłanów, kleryków, zwłaszcza tarnowskiego seminarium duchownego i siostry zakonne, aby przez ofiarę zwyciężali ducha świata, który nie da się pogodzić ze świętością kapłańską i zakonnymi ślubami,
Za naszych młodzieńców i panny, których Bóg powołuje na swoją wyłączną służbę, aby przez ofiarę zwyciężali to wszystko, co ich chce odwieść od całkowitego poświęcenia się Bogu w kapłaństwie i życiu zakonnym,
Za naszych chorych, cierpiących, smutnych i płaczących, aby przez ofiarę, cierpliwość podejmowaną za twoim przykładem na każdy dzień „byli zwycięzcami pod mieczem”,
Za nasz naród, aby przez ofiarę tych, którzy nim rządzą, i przez ofiarę swoich obywateli zwyciężał wszystko, co zagraża jego szlachetności duchowej, tradycjom, pomyślności materialnej i pokojowi,
Święty Stanisławie, biskupie i męczenniku, weź w szczególną opiekę lud diecezji tarnowskiej, który szczyci się, że Bóg dał mu ciebie za swego rodaka. Jesteśmy dumni, że korzeniem duchowym naszego diecezjalnego drzewa stał się Chrystus właśnie przez ciebie i twoją śmierć męczeńską. Nie dopuść, aby ktokolwiek z nas miał odpaść od tego świętego Chrystusowego korzenia. Niechaj z tego świętego korzenia poprzez dalsze stulecia wyrastają gałęzie uczciwości, szlachetności i świętości życia naszych dzieci, młodzieńców, panien, ojców, matek, kapłanów, sióstr zakonnych i zawsze licznych kandydatów do kapłaństwa na tarnowskiej ziemi. Drogi nasz rodaku, patronie. Prowadź zawsze, także w drugim tysiącleciu, swoich braci i siostry tarnowskiej diecezji do Maryi, a przez Nią – do Jezusa. Amen.
Litania do św. Stanisława
Kyrie elejson, Chryste elejson, Kyrie elejson.
Chryste usłysz nas, Chryste wysłuchaj nas.
Ojcze z nieba, Boże, zmiłuj się nas nami.
Synu Odkupicielu świata, Boże, zmiłuj się nas nami.
Duchu Święty, Boże, zmiłuj się nas nami.
Święta Trójco, Jedyny Boże, zmiłuj się nas nami.
Święty Stanisławie, módl się za nami.
Święty Biskupie, Męczenniku Chrystusowy, módl się za nami.
Kapłanie Jezusa Chrystusa, módl się za nami.
Światło Kościoła Bożego, módl się za nami.
Pasterzu owieczek Chrystusowych, módl się za nami.
Apostole ludu wiernego, módl się za nami.
Ojcze Ojczyzny Twojej, módl się za nami.
Ojcze ludu wiernego, módl się za nami.
Bogu przed narodzeniem ofiarowany, módl się za nami.
Od dzieciństwa w doskonałości postępujący, módl się za nami.
Mężu do stanu duchownego przeznaczony, módl się za nami.
Mężu w stanie duchownym przykładny, módl się za nami.
Wzorze doskonałości świątobliwej, módl się za nami.
Wzorze biskupiej godności, módl się za nami.
Ozdobo Kapłanów, módl się za nami.
Ozdobo narodu Twojego, módl się za nami.
Kaznodziejo prawdy, módl się za nami.
Mowa i dziełami przed Bogiem wielki, módl się za nami.
Obrońco i karmicielu ubogich, módl się za nami.
Naśladowco wierny Jana Chrzciciela, módl się za nami.
Eliaszowi w żarliwości podobny, módl się za nami.
Pogromco występków, módl się za nami.
Cnót nauczycielu, módl się za nami.
Umarłych wskrzesicielu, módl się za nami.
Piotrowina na świadectwo prawdy z grobu przed króla prowadzący, módl się za nami.
W wierze wątpiących utwierdzający, módl się za nami.
Nadzieję zmartwychwstania umacniający, módl się za nami.
Przy spełnianiu Ofiary Boskiej mieczem od króla zabity, módl się za nami.
Bogu ofiaro przyjemna, módl się za nami.
W różnych chorobach lekarzu, módl się za nami.
Opiekunie całej Ojczyzny, módl się za nami.
Patronie we wszystkich potrzebach, módl się za nami.
Patronie na cały świat chrześcijański łaskami słynący módl się za nami.,
Baranku Boży, który gładzisz grzechy świata, przepuść nam Panie.
Baranku Boży, który gładzisz grzechy świata, wysłuchaj nas, Panie.
Baranku Boży, który gładzisz grzechy świata, zmiłuj się nad nami.
P.: Módl się za nami, św. Stanisławie
W.: Abyśmy się stali godnymi obietnic Chrystusowych.
P.: Panie, wysłuchaj modlitwy nasze.
W.: A wołanie nasze niech do Ciebie przyjdzie.
P.: Módlmy się:
Boże za którego cześć chwalebny Biskup Stanisław legł od mieczów ludzi bezbożnych: spraw, prosimy, aby wszyscy wzywający jego przyczyny zbawienny skutek swojej modlitwy odnieśli. Przez Chrystusa, Pana naszego.
W.: Amen.
Święty Stanisławie, nieustraszony Pasterzu dusz powierzonych Twej pieczy, który w obronie Swej owczarni poniosłeś śmierć męczeńską z rąk bezbożnych siepaczy, wyjednaj nam, prosimy Cię pokornie, zasługami Twymi u Boga, abyśmy byli zawsze gorliwymi cnót Twych naśladowcami. Przemożny Patronie ziemi naszej, ochraniaj ją od wszelkich klęsk i niedoli, byśmy dochowali statecznie wiary, którą przed wiekami głosiłeś naszym praojcom i wytrwali w gorącej miłości, służbie Bożej i w jedności z Kościołem świętym, a tak zasłużyli sobie na wieczne zjednoczenie nasze z Bogiem w królestwie niebieskim. Przez Chrystusa, Pana naszego. Amen.
Nowenna do św. Stanisława (29 IV – 7 V)
Modlitwa wstępna
Pragnę w tej dzisiejszej nowennie przypominać sobie opatrznościowego męża, świętego Stanisława, który był biskupem Kościoła krakowskiego, który przez swoje świadectwo życia i męczeńskiej śmierci stał się na całe stulecia rzecznikiem ładu moralnego w Ojczyźnie, który był i nadal jest tej Ojczyzny Patronem.
Oto ja, niegodny twój czciciel, oddaję się tobie w opiekę i obieram sobie ciebie za mojego szczególnego patrona, wspomożyciela i orędownika u Boga. Wyjednaj mi łaskę dobrego życia i szczęśliwej śmierci wraz z dobrodziejstwem, o które dzisiaj cię proszę w sposób szczególny...
MODLITWY NA POSZCZEGÓLNE DNI
Pierwszy dzień
Święty Stanisław, biskup i męczennik, główny patron Polski jest jej chlubą i ozdobą. Wiele przesławnych jego czynów opromienia swoim blaskiem dzieje Polski. W pamięci pokoleń na zawsze pozostaje imię świętego Stanisława, sławnego opiekuna i orędownika. Stał się on obrońcą Polski i Polaków, który nazwali go „Ojcem Ojczyzny".
K. Pan Bóg ustanowił Stanisława biskupem,
W. Aby kierował lud Boży na drogę pokoju.
Ojcze nasz..., Zdrowaś Maryjo...
Modlitwa
Święty Stanisławie, nieustraszony pasterzu dusz powierzonych twojej pieczy, któryś w obronie swojej owczarni poniósł śmierć męczeńską z rąk bezbożnych siepaczy, wyjednaj nam, prosimy cię pokornie, przez zasługi twe u Boga, abyśmy zawsze byli gorliwymi naśladowcami twoich cnót. Amen.
Drugi dzień
„Ten biskup krakowski, którego powołała Boża Opatrzność, pozostawił nam doskonały przykład chrześcijańskiego męstwa. Święty Stanisław żył tylko dla Boga, całkowicie oddany ludziom i trosce o powierzoną sobie owczarnię, za przykładem Boskiego Pasterza, który był mu wzorem aż do ostatniego dnia życia. Nie szczędził trudów, nie zrażał się żadnymi przeszkodami, byle tylko obyczaje społeczeństwa i jednostek oprzeć na zasadach Ewangelii. Nie cofnął się nawet wtedy, gdy ściągnął na siebie gniew króla Bolesława, ponieważ wypominał mu jego zgubne postępowanie. Ten bezbożny tyran mógł się srożyć na biskupie, mógł się targnąć na jego życie, nie mógł jednak złamać jego ducha" (Pius XII).
K. Z łaski Chrystusa stał się znakiem jedności.
W. I opiekunem Ojczyzny.
Ojcze nasz..., Zdrowaś Maryjo...
Modlitwa
Boże, za Twój Kościół zginął pod mieczami prześladowców sławny biskup Stanisław; spraw, prosimy, aby wszyscy, którzy wzywają jego pomocy, osiągnęli zbawienny owoc swojej prośby. Amen.
Trzeci dzień
Święty Stanisław chwałą męczeństwa uświęcił początki chrześcijaństwa w naszym kraju. Potrzeba nam było takiego pasterza oddającego swoje życie za owce w obronie wiary i obyczajów chrześcijańskich. Troska dobrego pasterza płynie z miłości. Każda twórcza troska płynie z miłości. Dlatego troska dobrego pasterza tworzy dobro, osłania przed złem. Dobry pasterz duszę swoją daje za owce swoje.
K. Dzięki Ci składamy, Chryste, Dobry Pasterzu,
W. Ty uwieńczyłeś świętego Stanisława swoją chwałą.
Ojcze nasz..., Zdrowaś Maryjo...
Modlitwa
Boże, któryś przez świętego Stanisława, biskupa i męczennika związałeś na całe wieki naród polski z Kościołem Chrystusowym zbudowanym na opoce Piotra; przyjmij nasze modlitwy, które Ci składamy i spraw, abyśmy naśladując świętego Patrona, jednością wiary i braterską miłością kształtowali nasze życie, a w Ojczyźnie naszej umacniali Chrystusowe królestwo. Amen.
Czwarty dzień
Z woli Bożej święty Stanisław został biskupem w Krakowie. Jako biskup diecezji z wielką gorliwością troszczył się o swoich wiernych, zwłaszcza o ubogich, sieroty i wdowy; tępił niezgodę i karcił zepsucie obyczajów, zwłaszcza na królewskim dworze Bolesława Śmiałego. Wskutek tego narastał zatarg między biskupem, a królem. Zatarg ten zakończył się śmiercią męczeńską św. Stanisława.
K. Sługa Boży, biskup Stanisław.
W. Czujnie pełnił straż nad owczarnią Chrystusa.
W. Czujnie pełnił straż nad owczarnią Chrystusa.
Ojcze nasz..., Zdrowaś Maryjo...
Modlitwa
Wszechmogący Boże, który nikogo nie opuszczasz, ale litościwie przebaczasz nasze grzechy, gdy za nie pokutujemy, wejrzyj na pokorne prośby, które do Ciebie zanosimy za przyczyną świętego Stanisława, biskupa i męczennika, i oświeć nasze serca, abyśmy zdołali wypełnić Twoje przykazania. Amen.
Piąty dzień
Od czasu wyniesienia świętego Stanisława na stolicę biskupią w Krakowie, troską swoją objął on wszystkich w diecezji: duchowieństwo i wiernych, zwłaszcza ubogich, sieroty i wdowy, których liczba wzrastała wskutek częstego prowadzenia wojen przez króla Bolesława Śmiałego. Biskup Stanisław wspierał ich materialnie i duchowo.
K. Boże, Ty przez świętych pasterzy objawiłeś swoją miłość i łaskawość.
W. Obdarz nas przez nich swoim miłosierdziem.
Ojcze nasz…, Zdrowaś Maryjo...
Modlitwa
Chwalebny święty Stanisławie, który dałeś przykład troski o ubogich, sieroty i wdowy, spraw swoim wstawiennictwem u Boga, abyśmy naśladowali ciebie w czynach miłosierdzia i zasłużyli na nagrodę wieczną. Amen.
Szósty dzień
Po śmierci męczeńskiej święty Stanisław odbierał cześć prywatną. Stąd biskup Lambert zarządził przeniesienie jego relikwii do Katedry Wawelskiej. Oficjalny kult biskupa krakowskiego datuje się od jego kanonizacji w 1253 roku i od uroczystego podniesienia jego relikwii w dniu 8 maja 1254 r., w obecności biskupów i książąt z wszystkich dzielnic Polski. Można w tym dostrzegać dążenie do zjednoczenia Polski. Odtąd katedra krakowska stała się celem pielgrzymek z całej Polski, a także z Łużyc, Czech i Węgier. Zapiski świadczą o licznych łaskach i cudach, jakie wierni otrzymywali za jego wstawiennictwem u Boga.
K. Wysławiajmy Boga w Trójcy Jedynego,
W. Za Jego potęgę okazaną w świętym Stanisławie.
Ojcze nasz..., Zdrowaś Maryjo...
Modlitwa
Święty Stanisławie, Patronie ziemi naszej, ochraniaj ją od wszelkich klęsk i niedoli, byśmy zachowali wiarę, którą przed wiekami głosiłeś naszym praojcom; abyśmy wytrwali w gorącej miłości, w służbie Bożej, w jedności z Kościołem świętym i zasłużyli na wieczne zjednoczenie nasze z Bogiem w królestwie niebieskim. Amen.
Siódmy dzień
Święty Stanisław nie szczędził trudów, nie zrażał się żadnymi przeszkodami. Jest on przykładem niezachwianej stałości w doświadczeniach życiowych, aby żadna niegodziwość nie zdołała osłabić naszej nadziei nawet wtedy, gdy wszystko wokół zda się upadać. Św. Grzegorz Wielki stwierdził: „Kościół święty potrafi wzrastać wśród cierpień, a pośród zniewag nie zbaczać z prostej drogi; nie przygnębiają go przeciwności, nie odurzą powodzenia; w pomyślności umie zachować pokorę, w trudnościach z nadzieją spoglądać w niebo".
K. Ganiąc odważnie monarchę,
W. Palmę osiągnął zwycięstwa.
Ojcze nasz..., Zdrowaś Maryjo...
Modlitwa
Wszechmogący Boże, Ty sprawiasz, że miłującym Ciebie wszystko wychodzi na dobre, daj sercom naszym za przyczyną świętego Stanisława, biskupa i męczennika, niezłomną moc Twej miłości, aby żadne doświadczenie nie zdołało w nas przytłumić pragnień, które od Ciebie pochodzą. Amen.
Ósmy dzień
Kult świętego Stanisława zapuścił głęboko korzenie Rzeczpospolitej, stając się kultem narodowym, ściśle zespolonym z zasięgiem kultury polskiej. Kult liturgiczny miał swoje formularze mszalne i brewiarzowe. Kult ludowy natomiast wyrażał się w modlitwach, pielgrzymkach i innych formach. Między innymi do pieśni „Bogurodzica" w XV wieku dodawano wiersze o świętym Stanisławie, a hymn „Gaude Mater Polonia" stał się pieśnią o charakterze narodowo-religijnym.
K. Biskup Stanisław blaskiem potężnym jaśnieje,
W. Przez męczeńską śmierć i cuda.
Ojcze nasz..., Zdrowaś Maryjo...
Modlitwa
Wszechmogący, wieczny Boże, za Twój Kościół zginął pod mieczami bezbożnych chwalebny biskup święty Stanisław; spraw, prosimy, aby wszyscy, którzy wzywają jego pomocy, otrzymali łaski potrzebne w dążeniu do chwały niebiańskiej. Amen.
Dziewiąty dzień
Od kanonizacji święty Stanisław wszedł na stałe do dziejów Polski. Na przełomie XV/XVI wieku ustanowiony został jej głównym patronem, sławnym orędownikiem naszej Ojczyzny, chlubą i ozdobą Kościoła. Jako obrońca Polski i Polaków nazwany został „Ojcem Ojczyzny". Przez swoje świadectwo stał się na całe stulecia rzecznikiem ładu w naszej Ojczyźnie, której nadal jest jej głównym patronem.
K. Możny opiekunie narodu,
W. Do Boga za nim się wstawiaj.
Ojcze nasz..., Zdrowaś Maryjo...
Modlitwa
Wszechmogący, wieczny Boże, za Twój Kościół zginął pod mieczami bezbożnych chwalebny biskup Stanisław; spraw, prosimy, aby wszyscy, którzy wzywają jego pomocy, osiągnęli jego zbawienny skutek. Amen.
Formularz Mszy Świętej
MSZAŁ RZYMSKI DLA DIECEZJI POLSKICH
8 MAJA - ŚW. STANISŁAWA, BISKUPA I MĘCZENNIKA,
GŁÓWNEGO PATRONA POLSKI – UROCZYSTOŚĆ
Św. Stanisław urodził się w Szczepanowie około 1030 roku. Został kapłanem i kanonikiem diecezji krakowskiej, a od roku 1072 został jej biskupem. Jako pasterz stał na straży ładu moralnego i praw Kościoła. Popadł w konflikt z królem Bolesławem Śmiałym i został zabity 11 kwietnia 1079 roku podczas Mszy św. w kościele św. Michała na Skałce. Kult św. Stanisława szybko się rozpowszechnił, już w 1088 roku przeniesiono jego zwłoki ze Skałki na Wawel, gdzie spoczywają do dziś. Św. Stanisław jest obok NMP Królowej Polski, i św. Wojciecha, głównym patronem Polski oraz wielu polskich diecezji.
ANTYFONA NA WEJŚCIE Ps 119(118), 46-47
Świadczyłem o Twych nakazach wobec królów, * a nie wstydziłem się, * i rozważałem Twoje przykazania, które umiłowałem. (O. W. Alleluja.)
KOLEKTA
Wszechmogący Boże, święty Stanisław, biskup, nieustraszenie broniąc Twojej chwały padł pod ciosami prześladowców, † spraw, abyśmy za jego wstawiennictwem * aż do śmierci trwali w nienaruszonej wierze. Przez naszego Pana Jezusa Chrystusa, Twojego Syna, † który z Tobą żyje i króluje w jedności Ducha Świętego, * Bóg, przez wszystkie wieki wieków.
MODLITWA NAD DARAMI
Panie, nasz Boże, niech Ofiara, którą składamy wspominając zwycięstwo świętego Stanisława, biskupa, zapali w nas ogień Twojej miłości * i pomoże nam osiągnąć nagrodę obiecaną wytrwałym. Przez Chrystusa, Pana naszego.
PREFACJA O ŚW. STANISŁAWIE, BISKUPIE I MĘCZENNIKU, nr 76
Walczył w obronie Prawa Bożego
Następującą prefację odmawia się w uroczystość św. Stanisława, biskupa i męczennika, i w Mszach wotywnych o nim.
- Pan z wami.
- I z duchem twoim.
- W górę serca.
- Wznosimy je do Pana.
- Dzięki składajmy Panu Bogu naszemu.
- Godne to i sprawiedliwe.
Zaprawdę, godne to i sprawiedliwe a dla nas zbawienne, * abyśmy Tobie składali dziękczynienie i Ciebie wychwalali, * Panie, Ojcze niebieski, wszechmogący i miłosierny Boże. Ty ustanowiłeś świętego Stanisława biskupem, * aby rządził świętym ludem Twoim * i kierował go na drogę zbawienia. * On umocniony przez Ciebie duchem męstwa * aż do śmierci walczył w obronie Twojego prawa * i naśladując przykład Dobrego Pasterza * oddał życie za swoje owce. * Ponieważ był wierny aż do śmierci, * wszedł do radości swojego Pana Jezusa Chrystusa. Przez Niego Twój majestat uwielbiają zastępy Aniołów, * którzy zawsze się radują w Twojej obecności. * Prosimy, aby i nasze głosy przyłączyły się do nich, razem z nimi wołając: Święty, Święty, Święty, Pan Bóg Zastępów. * Pełne są niebiosa i ziemia chwały Twojej. * Hosanna na wysokości. * Błogosławiony, który idzie w imię Pańskie. * Hosanna na wysokości.
ANTYFONA NA KOMUNIĘ J 10, 14
Ja jestem dobrym Pasterzem, * i znam owce moje, a moje Mnie znają. (O. W. Alleluja.)
MODLITWA PO KOMUNII
Wszechmogący Boże, niech udział w Uczcie eucharystycznej umocni i pomnoży łaskę we wszystkich, którzy oddają cześć świętemu Stanisławowi, biskupowi, † aby zachowali nienaruszony dar wiary * i szli drogą zbawienia, którą wskazywał. Przez Chrystusa, Pana naszego.
Można odmówić następującą modlitwę nad ludem. Diakon lub ministrant wzywa:
Pochylcie głowy na błogosławieństwo.
Wszechmogący Boże, za wstawiennictwem świętego Stanisława, biskupa i męczennika, potężną prawicą broń Twojego ludu * i daj mu oglądać blask Twojego majestatu w niebieskiej ojczyźnie. Przez Chrystusa, Pana naszego. Amen.
Liturgia Godzin
8 MAJA - ŚW. STANISŁAWA, BISKUPA I MĘCZENNIKA,
GŁÓWNEGO PATRONA POLSKI – UROCZYSTOŚĆ
Stanisław urodził się w Szczepanowie, na terenie dzisiejszej diecezji tarnowskiej, około roku 1030. Po studiach w Paryżu otrzymał święcenia kapłańskie, a w roku 1072 został biskupem krakowskim po biskupie Lambercie. Jako gorliwy pasterz zabiegał o dobro wiernych, wspomagał ubogich i co roku odwiedzał kapłanów swojej diecezji. W roku 1079 zginął śmiercią męczeńską, zabity na rozkaz króla Bolesława Śmiałego, któremu wypominał jego nadużycia.
I NIESZPORY
HYMN
1. Raduj się, Polsko, Ojczyzno,
Szlachetnym synem wsławiona;
Króla wieczności wychwalaj
Za Jego dzieła wspaniałe.
2. On bowiem sprawił swą łaską,
Że święty biskup Stanisław
Blaskiem potężnym jaśnieje
Przez śmierć męczeńską i cuda.
3. Ganiąc odważnie monarchę
Za jego czyny okrutne,
Palmę osiągnął męczeństwa,
Gdy rozsiekano go mieczem.
4. Tak umierając zasłużył,
By wejść do chwały niebieskiej;
Możny opiekun narodu
Do Boga za nim się wstawia.
5. Przeto, szczęśliwy Krakowie,
Świętego ciała strażniku,
Stwórcę całego wszechświata
Błogosław w każdej godzinie.
6. Ojcu, Synowi, Duchowi
Niech będzie cześć nieustanna;
Dla nas wesele i pokój
Przez męczennika zwycięstwo. Amen.
Antyfony, psalmy i pieśń z Tekstów wspólnych o pasterzach, s. 1623.
CZYTANIE 2 Tm 4, 1-2
Zaklinam cię wobec Boga i Chrystusa Jezusa, który będzie sądził żywych i umarłych, i na Jego pojawienie się, i na Jego królestwo: głoś naukę, nastawaj w porę, nie w porę, w razie potrzeby wykaż błąd, poucz, podnieś na duchu z całą cierpliwością, ilekroć nauczasz.
RESPONSORIUM KRÓTKIE
- Świadczyłem o Twej prawdzie wobec królów. * Alleluja, alleluja, W. Świadczyłem. K Rozważałem Twoją naukę, bo bardzo ją pokochałem, W. Alleluja, alleluja. K. Chwała Ojcu. W. Świadczyłem.
ANT. DO PIEŚNI MARYI
Święty Stanisław * aż do śmierci walczył w obronie prawa Bożego, / nie bał się gróźb władcy, / bo Chrystus był jego mocą. / Alleluja.
PROŚBY
Chrystus został ustanowiony Najwyższym Kapłanem dla ludzi w tym, co należy do Boga. Uwielbiajmy Go i zanośmy do Niego pokorne błagania:
Zachowaj, lud swój, o Panie.
Panie, Ty wsławiłeś swój Kościół przez świętych i godnych podziwu pasterzy, spraw, aby chrześcijanie mogli się zawsze chlubić ich świętością.
Panie, Ty odpuszczałeś grzechy ludu, gdy święci pasterze, jak Mojżesz, modlili się do Ciebie,
przez ich wstawiennictwo nieustannie oczyszczaj i uświęcaj swój Kościół.
Panie, Ty wybrałeś świętych pasterzy spośród braci i zesłałeś na nich Twojego Ducha, napełnij Duchem Świętym wszystkich pasterzy swego ludu.
Panie, Ty dałeś świętemu Stanisławowi stanąć w obronie sprawiedliwości, spraw, aby w naszej Ojczyźnie zachowywano Twoje prawo.
Panie, Ty sam jesteś wiecznym dziedzictwem świętych pasterzy, spraw, aby żaden człowiek, krwią Twoją odkupiony, nie pozostał z dala od Ciebie.
Panie, Ty przez pasterzy Kościoła dajesz swym owcom życie wieczne, aby nikt ich nie wyrwał z Twej ręki, wybaw zmarłych, za których oddałeś swoje życie.
Ojcze nasz.
MODLITWA
Wszechmogący Boże, święty Stanisław, biskup, nieustraszenie broniąc Twojej chwały, padł pod ciosami prześladowców, spraw, abyśmy za jego wstawiennictwem * aż do śmierci trwali w nienaruszonej wierze. Przez naszego Pana.
WEZWANIE
Ant. Uwielbiajmy Chrystusa Pana w uroczystość świętego Stanisława, / który oddał życie w obronie sprawiedliwości. / Alleluja.
Psalm Wezwania jak w Częściach stałych, s. 818.
GODZINA CZYTAŃ
HYMN
1. Niech cała Polska wysławia
Pieśnią wesela i chwały
Pasterza, który swe życie
Oddał dla dobra owieczek.
2. Za sprawiedliwość dla wszystkich,
Wolność Kościoła Bożego
I godność ludzi krzywdzonych
Umarł pod mieczem monarchy.
3. Lecz odtąd z łaski Chrystusa
Stał się znamieniem jedności
I opiekunem Ojczyzny,
Którą przed wrogiem osłania.
4. Niech święta krew męczennika
Wiarę umacnia w narodzie,
Niech pokój pełen nadziei
Sercom w rozterce przywraca.
5. Niech Bogu w Trójcy Najświętszej
Będzie pokorna podzięka
Za Stanisława biskupa,
Wzór niezłomnego pasterza. Amen.
PSALMODIA
1 ant. Mąż Boży, Stanisław, umiłował prawo Pańskie * i nie wchodził na drogę grzeszników. / Alleluja.
Psalm 1
Szczęśliwy człowiek, *
który nie idzie za radą występnych,
Nie wchodzi na drogę grzeszników *
i nie zasiada w gronie szyderców,
Lecz w prawie Pańskim upodobał sobie *
i rozmyśla nad nim dniem i nocą.
On jest jak drzewo zasadzone nad płynącą wodą, *
które wydaje owoc w swoim czasie.
Liście jego nie więdną, *
a wszystko, co czyni, jest udane.
Co innego grzesznicy: *
są jak plewa, którą wiatr rozmiata.
Przeto nie ostoją się na sądzie występni *
ani grzesznicy w zgromadzeniu sprawiedliwych.
Albowiem droga sprawiedliwych jest Panu znana, *
a droga występnych zaginie.
Ant. Mąż Boży, Stanisław, umiłował prawo Pańskie i nie wchodził na drogę grzeszników. / Alleluja.
2 ant. Król podniósł rękę na dobrego pasterza, * ale Pan się upomniał o swego pomazańca. / Alleluja.
Psalm 2
Dlaczego się burzą narody, *
czemu ludy żywią daremne zamysły?
Buntują się królowie ziemi †
i władcy wraz z nimi spiskują *
przeciw Panu i Jego Pomazańcowi:
„Stargajmy ich pęta, *
a więzy precz odrzućmy od siebie!”
Śmieje się Ten, który mieszka w niebie, *
Pan się z nich naigrawa,
A potem do nich mówi w gniewie swoim *
i w swej zapalczywości wzbudza w nich trwogę:
„Oto Ja ustanowiłem swego Króla *
na Syjonie, świętej górze mojej”.
Wyrok Pański ogłoszę: †`
On rzekł do mnie „Tyś jest moim Synem, *
Ja dzisiaj zrodziłem Ciebie.
Żądaj, a dam Ci w dziedzictwo narody *
i krańce ziemi w posiadanie Twoje.
Żelazną rózgą będziesz nimi rządził, *
skruszysz ich jak gliniane naczynie” .
A teraz, królowie, zrozumcie, *
nauczcie się, sędziowie ziemi:
Służcie Panu z bojaźnią, *
z drżeniem całujcie Mu stopy,
Bo jeśli gniewem zapłonie, wejdziecie na drogę zagłady, †
gdyż gniew Jego prędko wybucha. *
Szczęśliwi wszyscy, którzy Mu ufają.
Ant. Król podniósł rękę na dobrego pasterza, / ale Pan się upomniał o swego pomazańca. / Alleluja.
3 ant. Błogosławieństwo Pana * spoczęło na słudze Bożym, / a jego wrogowie zostali rozproszeni. / Alleluja.
Psalm 3
Panie, jak liczni są moi prześladowcy, *
jak wielu przeciw mnie powstaje!
Mnóstwo jest tych, którzy mówią o mnie: *
„Nie znajdzie on w Bogu zbawienia”.
Ty zaś, Panie, tarczą moją jesteś i chwałą, *
Ty moją głowę podnosisz.
Głośno wołam do Pana, *
a On mi odpowiada ze świętej swej góry.
Kładę się, zasypiam i znowu się budzę, *
ponieważ Pan mnie wspomaga.
I nie ulęknę się wcale tysięcy ludzi, *
którzy zewsząd na mnie nastają.
Powstań, Panie, ocal mnie, mój Boże! †
Bo zdruzgotałeś szczęki wszystkich moich wrogów *
i połamałeś zęby grzesznikom.
U Pana jest zbawienie. *
Nad Twoim ludem Twe błogosławieństwo.
Ant. Błogosławieństwo Pana spoczęło na słudze Bożym, / a jego wrogowie zostali rozproszeni. / Alleluja.
- W Bogu pokładam nadzieję, nie będę się lękał. Alleluja.
- Cóż może uczynić mi człowiek. Alleluja.
I CZYTANIE
Z Drugiego Listu św. Pawła Apostoła do Koryntian 4,1-18
W służbie prawdy
Bracia! Oddani posługiwaniu zleconemu nam przez miłosierdzie, nie upadamy na duchu. Unikamy postępowania ukrywającego sprawy hańbiące, nie uciekamy się do żadnych podstępów ani nie fałszujemy słowa Bożego, lecz okazywaniem prawdy przedstawiamy siebie samych w obliczu Boga osądowi sumienia każdego człowieka. A jeśli nawet Ewangelia nasza jest ukryta, to tylko dla tych, którzy idą na zatracenie, dla niewiernych, których umysły zaślepił bóg tego świata, aby nie olśnił ich blask Ewangelii chwały Chrystusa, który jest obrazem Boga. Nie głosimy bowiem siebie samych, lecz Chrystusa Jezusa jako Pana, a nas - jako sługi wasze przez Jezusa. Albowiem Bóg, Ten, który rozkazał ciemnościom, by zajaśniały światłem, zabłysnął w naszych sercach, by olśnić nas jasnością poznania chwały Bożej na obliczu Chrystusa. Przechowujemy zaś ten skarb w naczyniach glinianych, aby z Boga była owa przeogromna moc, a nie z nas. Zewsząd znosimy cierpienia, lecz nie poddajemy się zwątpieniu; żyjemy w niedostatku, lecz nie rozpaczamy; znosimy prześladowania, lecz nie czujemy się osamotnieni; obalają nas na ziemię, lecz nie giniemy. Nosimy nieustannie w ciele naszym konanie Jezusa, aby życie Jezusa objawiło się w naszym ciele. Ciągle bowiem jesteśmy wydawani na śmierć z powodu Jezusa, aby życie Jezusa objawiło się w naszym śmiertelnym ciele. Tak więc działa w nas śmierć, podczas gdy w was - życie. Cieszę się przeto owym duchem wiary, według którego napisano: Uwierzyłem, dlatego przemówiłem; my także wierzymy i dlatego mówimy, przekonani, że Ten, który wskrzesił Jezusa, z Jezusem przywróci życie także nam i stawi nas przed sobą razem z wami. Wszystko to bowiem dla was, ażeby w pełni obfitująca łaska zwiększyła chwałę Bożą przez dziękczynienie wielu. Dlatego to nie poddajemy się zwątpieniu, chociaż bowiem niszczeje nasz człowiek zewnętrzny, to jednak ten, który jest wewnątrz, odnawia się z dnia na dzień. Niewielkie bowiem utrapienia nasze obecnego czasu gotują bezmiar chwały przyszłego wieku dla nas, którzy się wpatrujemy nie w to, co widzialne, lecz w to, co niewidzialne. To bowiem, co widzialne, przemija, to zaś, co niewidzialne, trwa wiecznie.
RESPONSORIUM
- Święty Stanisławie, † pasterzu Kościoła krakowskiego, / znaki twojego zwycięstwa jaśnieją nad polską ziemią. * Zasługi twojej krwi jednoczą naszą Ojczyznę. Alleluja.
- Męczenniku wspaniały, sławimy dzisiaj twoje imię, oręduj za nami u tronu Bożego.
- Zasługi twojej krwi.
II CZYTANIE
Z Listu apostolskiego papieża Piusa XII (List do Prymasa i Biskupów Polski w 700-lecie kanonizacji św. Stanisława)
Dał wielki przykład chrześcijańskiego męstwa
Wiele przesławnych czynów opromienia swoim blaskiem dzieje Polski, a jednak w pamięci pokoleń na zawsze pozostanie imię świętego Stanisława, sławnego orędownika waszej Ojczyzny. Jest on chlubą i ozdobą Kościoła w Polsce, bo chwałą męczeństwa uświęcił początki chrześcijaństwa w waszym kraju. Potrzeba Wam było takiego pasterza, oddającego swoje życie za owce w obronie wiary i obyczajów chrześcijańskich, by jego krew użyźniła zasiane wśród Was ziarno Ewangelii. Ten biskup krakowski, którego powołała Boża Opatrzność, pozostawił nam doskonały przykład chrześcijańskiego męstwa. Święty Stanisław żył tylko dla Boga, całkowicie oddany ludziom i trosce o powierzoną sobie owczarnię, za przykładem Boskiego Pasterza, który był mu wzorem aż po ostatnie dni życia. Nie szczędził trudów, nie zrażał się żadnymi przeszkodami, byle tylko obyczaje społeczeństwa i jednostek oprzeć na zasadach Ewangelii. Nie cofnął się nawet i wtedy, gdy ściągnął na siebie gniew króla Bolesława, któremu wypominał jego zgubne postępowanie. Ten bezbożny tyran mógł się srożyć na biskupa, mógł się targnąć na jego życie, nie mógł jednak złamać jego ducha. Bo ów niezłomny Pasterz chętnie oddał w ofierze swoje życie, aby się nie sprzeniewierzyć nakazom swego obowiązku, a swoim wiernym pozostawił przykład niezachwianej stałości, którą uwieńczył palmą męczeństwa. Ta niegodziwa zbrodnia wstrząsnęła sumieniami wiernych, a oburzenie ludu było tak wielkie, że jak podaje tradycja, jej sprawca musiał opuścić królestwo i udać się na wygnanie. Znamienny to dowód wielkiej miłości i czci, jaką wasi ojcowie żywili względem swego biskupa. Te uczucia nie osłabły z biegiem lat; dziś jeszcze z wielką radością stwierdzamy, jak dalece są one żywe, a słodkim uczuciem napełnia Nas nadzieja, że teraz wzmocnią się i rozwiną. Z Wami jest Chrystus i Jego moc zwycięska, a zatem bez lęku i śmiało trwajcie w boju dla Pana. Niech wasza wiara będzie jak skała, której nic skruszyć nie zdoła, niech waszej miłości nie przyćmi żadna ludzka niegodziwość, a wasza nadzieja niech jaśnieje nawet i wtedy, gdy wszystko wokoło zdaje się walić i upadać. Niech ona Was wspiera i da Wam patrzeć w przyszłość z niezachwianą ufnością. Czegoż macie się lękać? „Kościół święty potrafi wzrastać wśród cierpień, a pośród zniewag nie zbaczać z prostej drogi; nie przygnębią go przeciwności, nie odurzą powodzenia; w pomyślności umie zachować pokorę, w trudnościach z nadzieją spoglądać ku niebu” (św. Grzegorz Wielki). Pamiętajcie o tym, że wzywa Was do swoich szeregów Bóg żywy; grzech i śmierć są wydane na zagładę, a zatknięte zostaną zwycięskie sztandary prawdy i miłości. Dlatego zwracamy się do każdego z Was słowami św. Ignacego Antiocheńskiego wypowiedzianymi do Polikarpa: „Bądź odporny jak uderzone kowadło”. Albowiem podjęte przez Was ogromne trudy przyniosą wielkie owoce.
RESPONSORIUM
- Pasterz zginął pośród owiec, t zasnął oblubieniec na łonie oblubienicy, / płacząca matka raduje się synem, * Bo żyje zwycięzca, chociaż padł pod mieczem. / Alleluja.
- Cała Polska raduje się biskupem Stanisławem, który oddał życie za swoje owce.
- Bo żyje zwycięzca.
HYMN Ciebie, Boże, chwalimy, s. 823.
Modlitwa jak w Jutrzni.
JUTRZNIA
HYMN
1. Wesel się, Ojczyzno, w dniu wielkiego święta,
Z radością wychwalaj możne dzieła Pana,
Ziemio męczenników wiernych Jego łasce.
Rodząca dla nieba kłosy pełne ziarna.
2. Pasterz sprawiedliwy oddał swoje życie,
Gdy chleba i wina składał święte dary,
Własną krew mieszając z krwią Bożego Syna,
By stać się na zawsze ojcem swego ludu.
3. Wesel się, Krakowie, ozdobiony męką
Twojego biskupa, którą podjął mężnie
Idąc śladem Mistrza i jak On zabity,
Powrócił do Niego w blasku wiecznej Paschy.
4. Wysławiajmy Boga w Trójcy Jedynego
Za Jego potęgę dzisiaj okazaną
W świętym Stanisławie, który zło zwyciężył
I jedność przywrócił swemu narodowi. Amen.
1 ant. Twoja łaska, Panie, jest cenniejsza od życia, * więc sławić Cię będą moje wargi. / Alleluja.
Psalmy i pieśń z niedzieli I tygodnia, s. 847.
2 ant. Męczennicy Pańscy, * błogosławcie Pana na wieki. / Alleluja.
3 ant. Pan mówi: * Zwycięzcę uczynię filarem w mojej świątyni. / Alleluja.
CZYTANIE Hbr 13, 7-9a
Pamiętajcie o swych przełożonych, którzy głosili wam słowo Boże, i rozważając koniec ich życia, naśladujcie ich wiarę. Jezus Chrystus wczoraj i dziś, ten sam także na wieki. Nie dajcie się uwieść rożnym i obcym naukom.
RESPONSORIUM KROTKIE
- Ustanowiłeś ich strażnikami w Twoim Kościele. * Alleluja, alleluja,
- Ustanowiłeś.
- W dzień i w nocy będą głosić Twoją chwałę,
- Alleluja, alleluja.
- Chwała Ojcu.
- Ustanowiłeś.
Ant. do pieśni Zachariasza
Błogosławiony Bóg, * który ustanowił Stanisława biskupem, / aby rządził ludem Bożym / i kierował go na drogę zbawienia. / Alleluja.
PROŚBY
Z wdzięcznością uwielbiajmy Chrystusa, Dobrego Pasterza, który oddał życie za swoje owce. Zanośmy do Niego pokorne błagania:
Otaczaj opieką lud swój, o Panie.
Chryste, Ty przez świętych pasterzy objawiłeś swą miłość i łaskawość, obdarzaj nas przez nich swoim miłosierdziem.
Ty przez swoje sługi pełnisz nadal misję pasterską, sam kieruj nami przez naszych pasterzy.
Ty byłeś w swoich świętych lekarzem ciał i dusz ludzkich, umacniaj w nas życie Boże i prowadź nas drogą świętości.
Ty przez roztropność i miłość świętych pasterzy pouczałeś swoją owczarnię, zjednocz wszystkie dzieci naszej Ojczyzny i oświeć nas blaskiem Twojej prawdy.
Ojcze nasz.
MODLITWA
Wszechmogący Boże, święty Stanisław, biskup, nieustraszenie broniąc Twojej chwały, padł pod ciosami prześladowców, t spraw, abyśmy za jego wstawiennictwem * aż do śmierci trwali w nienaruszonej wierze. Przez naszego Pana.
MODLITWA W CIĄGU DNIA
Psalmodia dodatkowa, s. 1229.
Antyfona, czytanie i werset z Tekstów wspólnych o pasterzach
w Okresie Wielkanocnym, s. 1647.
Modlitwa jak w Jutrzni.
II NIESZPORY
HYMN
Raduj się Polsko, jak w I Nieszporach, s. 1409.
1 ant. Sługa Boży, Stanisław, * ustanowiony biskupem, / czujnie pełnił straż nad owczarnią Chrystusa. / Alleluja.
Psalmy i pieśń z Tekstów wspólnych o pasterzach, s. 1650.
2 ant. Stanisław * stał się żywym przykładem dla owczarni. / Alleluja.
3 ant. Najwyższy Pasterz * obdarzył go niewiędnącym wieńcem chwały. / Alleluja.
CZYTANIE 1 P 5, 1-4
Starszych, którzy są wśród was, proszę ja, również starszy, a przy tym świadek Chrystusowych cierpień oraz uczestnik tej chwały, która ma się objawić: paście stado Boże, które jest przy was, strzegąc go nie pod przymusem, ale z własnej woli, jak Bóg chce; nie ze względu na niegodziwe zyski, ale z oddaniem; i nie jak ci, którzy ciemiężą gminy, ale jako żywe przykłady dla stada. Kiedy zaś objawi się Najwyższy Pasterz, otrzymacie niewiędnący wieniec chwały.
RESPONSORIUM KRÓTKIE
- Oto pasterz, który miłuje swoich braci i gorliwie się wstawia za swoim ludem. * Alleluja, alleluja.
- Oto pasterz.
- Oddał życie za swoich braci.
- Alleluja, alleluja.
- Chwała Ojcu.
- Oto pasterz.
Ant. do pieśni Maryi
Dzięki Ci składamy, Chryste, Dobry Pasterzu. * Ty doprowadziłeś biskupa Stanisława do swojej chwały, / spraw, abyśmy uczestniczyli w Twoim królestwie na wieki. / Alleluja.
PROŚBY
Chrystus został ustanowiony Najwyższym Kapłanem dla ludzi w tym, co należy do Boga. Uwielbiajmy Go i zanośmy do Niego pokorne błagania:
Zachowaj lud swój, o Panie.
Panie, Ty wsławiłeś swój Kościół przez świętych i godnych podziwu pasterzy, spraw, aby chrześcijanie mogli się zawsze chlubić ich świętością.
Panie, Ty odpuszczałeś grzechy ludu, gdy święci pasterze, jak Mojżesz, modlili się do Ciebie, przez ich wstawiennictwo nieustannie oczyszczaj i uświęcaj swój Kościół.
Panie, Ty wybrałeś świętych pasterzy spośród braci i zesłałeś na nich Twojego Ducha, napełnij Duchem Świętym wszystkich pasterzy swego ludu.
Panie, Ty dałeś świętemu Stanisławowi stanąć w obronie sprawiedliwości, spraw, aby w naszej Ojczyźnie zachowywano Twoje prawo.
Panie, Ty sam jesteś wiecznym dziedzictwem świętych pasterzy, spraw, aby żaden człowiek, krwią Twoją odkupiony, nie pozostał z dala od Ciebie.
Panie, Ty przez pasterzy Kościoła dajesz swym owcom życie wieczne, aby nikt ich nie wyrwał z Twej ręki, wybaw zmarłych, za których oddałeś swoje życie.
Ojcze nasz.
MODLITWA
Wszechmogący Boże, święty Stanisław, biskup, nieustraszenie broniąc Twojej chwały, padł pod ciosami prześladowców, † spraw, abyśmy za jego wstawiennictwem * aż do śmierci trwali w nienaruszonej wierze. Przez naszego Pana.
Pieśni
Gaude, Mater Polonia – Raduj się, Matko - Polsko
Tekst łaciński:
Gaude, mater Polonia,
prole fecunda nobili.
Summi Regis magnalia
laude frequenta vigili.
Cuius benigna gratia
Stanislai Pontificis
passionis insignia
signis fulgent mirificis.
Hic certans pro iustitia,
Regis non cedit furiae:
Stat pro plebis iniuria
Christi miles in acie.
Tyranni truculentiam,
Qui dum constanter arguit,
Martyrii victoriam
Membratim caesus meruit.
Novum pandit miraculum
Splendor in sancto cernitus,
Redintegrat corpusculum
Sparsum caelestis medicus.
Sic Stanislaus pontifex
Transit ad caeli curiam,
Ut apud Deum opifex
Nobis imploret veniam.
Poscentes eius merita,
Salutis dona referunt:
Morte praeventi subita
Ad vitae potum redeunt.
Cuius ad tactum anuli
Morbi fugantur turgidi:
Ad locum sancti tumuli
Multi curantur languidi.
Surdis auditus redditur,
Claudis gressus officium,
Mutorum lingua solvitur
Et fugatur daemonium.
Ergo, felix Cracovia,
Sacro dotata corpore
Deum, qui fecit omnia,
Benedic omni tempore.
Sit Trinitati gloria,
Laus, honor, iubilatio:
De Martyris victoria
Sit nobis exsultatio.
Amen.
Tekst polski:
Raduj się, Matko-Polsko,
w sławne potomstwo płodna!
Króla królów i najwyższego Pana wielkość
Uwielbiaj chwałą przynależną.
Albowiem z Jego łaskawości
Biskupa Stanisława męki
Niezmierne, jakie on wycierpiał,
Jaśnieją cudownymi znaki.
Potykał się za sprawiedliwość,
Przed gniewem króla nie ustąpił:
I staje żołnierz Chrystusowy
Za krzywdę ludu sam do walki.
Ponieważ stale wypominał
On okrucieństwo tyranowi,
Koronę zdobył męczennika,
Padł posiekany na kawałki.
Niebiosa nowy cud zdziałały,
Bo mocą swą Niebieski Lekarz
Poćwiartowane jego ciało
Przedziwne znowu w jedno złączył.
Tak to Stanisław biskup przeszedł
W przybytki Króla niebieskiego,
Aby u Boga Stworzyciela
Nam wyjednać przebaczenie.
Gdy kto dla zasług jego prosi,
Wnet otrzymuje zbawcze dary:
Ci, co pomarli nagłą śmiercią,
Do życia znowu powracają.
Choroby wszelkie pod dotknięciem
Pierścienia jego uciekają,
Przy jego świętym grobie zdrowie
Niemocnych wielu odzyskuje.
Słuch głuchym bywa przywrócony
A chromy kroki stawia raźno,
Niemowom język się rozwiązał,
W popłochu szatan precz ucieka.
A przeto szczęsny ty, Krakowie,
Uposażony świętym ciałem,
Błogosław po wsze czasy Boga,
Który z niczego wszystko stworzył.
Niech Trójcy Przenajświętszej zabrzmi
Cześć, chwała, sława, uwielbienie,
A nam tryumfy męczennika
Niech wyjednają radość wieczną.
Amen.
Cześć Tobie, naszej krainy
Cześć Tobie, naszej krainy Patronie,
Ziomku nasz święty, synu naszej ziemi,
Gdy Kościół w smutku, a lud we łzach tonie,
Módl się za nami rodakami swymi.
Tyś nieuklękły, jak Prorok Jordanu,
Bronił czci Bożej i dobra Kościoła.
Tyś i przed gromem, jako cedr Libanu,
Nie chciał poodważnego czoła.
Wzorze Pasterzów, co w Twych wiernych sprawie
Głowę swą Bogu dałeś na ofiarę,
Bądź naszym wodzem, święty Stanisławie,
A my i na śmierć pójdziemy za wiarę.
Krew Twa męczeńska i Twych cnót znamiona
Kwitną na niebie jak palma zielona.
Tam święty ziomku, proś Boga za nami,
Niech się naszymi da przebłagać łzami.
A gdy nad nami albo nad Kościołem
Chmury się zbiorą i burze zagrożą,
Okaż się wtedy Stróżem i Aniołem,
Swoją przyczyną odwróć karę Bożą.
Twoja opieka niech nas w każdej chwili
Wesprze i łaską niebieską zasili,
W smutku, w chorobie, w życiu i przy zgonie
Módl się za nami, święty nasz Patronie!
Święty Stanisławie patronie nasz
Święty Stanisławie, patronie nasz, * opiekunie całej ojczyzny, * módl się za nami! (3 x)
Wesel się Polsko cała
Refren:
Wesel się, Polsko cała, * matko szlachetnych ludzi, * przez wieki tobie chwała, * przez wieki Bogu służysz.
Ciesz się dobrym pasterzem, * biskupem Stanisławem, * on życie dał w ofierze * za prawdę, lud i wiarę. Ref.
Uproś nam Stanisławie * u Boga cnotę męstwa, * by w każdej słusznej sprawie * móc wytrwać do zwycięstwa. Ref.
Raduj się dziś Krakowie * świętego darem ciała, * chwal Boga Wszechmocnego * i ciesz się Polsko cała. Ref.
Witaj Święty Stanisławie
Witaj święty Stanisławie,
Tyś jest u nas w wielkiej sławie:
Tyś jest naszym patronem,
I sławnym opiekunem.
Tyś jest Biskupem w Krakowie,
Niech tę prawdę każdy powie,
W katedralnym kościele,
Nauczasz ludzi wiele.
Nauczasz nas na świecie żyć,
I jak mamy Bogu służyć,
Wychwalać go społecznie,
Tu na ziemi i wiecznie.
Ty i króla złość strofujesz,
I od grzechu go tamujesz,
Każesz mu pokutować,
I za grzechy żałować.
Pokazujesz wieczność błogą,
Prowadzisz go świętą drogą,
Prowadzisz do wieczności,
Do niebieskiej radości.
Średniowieczna pieśń ku czci św. Stanisława ze Szczepanowa. Rękopis z XV w. znajduje się w bibliotece PAN w Kórniku.
Chwała Tobie, Gospodzinie
Iż o świętych Twych cześć słynie,
Która nigdy nie zaginie
I na wieki nie przeminie.
Wesel się, narodzie cały,
Iż zażywa w niebie chwały
Święty syn polskiej macierzy,
Stanisław, wzór jej pasterzy
On to jeszcze w swej młodości
Pełen był Boskiej miłości.
Potem żyjąc w surowości
Nauczał sprawiedliwości.
O, męczenniku chwalebny,
Z Boga wyrósł czyn chwalebny.
Wspomóż człowieka grzesznego,
obroń od wszelkiego złego.
Bibliografia
- https://sanktuariapolskie.com.pl/2018/12/14/szczepanow-sanktuarium-swietego-stanislawa-biskupa-meczennika/
- https://old.bazylikaszczepanow.pl/sample-page/kult-swietego-stanislawa-2/modlitwy-piesni-i-kazania-ku-czci-sw-stanislawa-bm/
- http://www.stanislaw-bm.pl/images/dokumenty/gazetki/2012/nowennastbm.pdf
- https://pl.wikipedia.org/wiki/Gaude_Mater_Polonia
- https://dziedzictwo.ekai.pl/text.show?id=4424
- ks. Jan Siedlecki, Śpiewnik Kościelny, wydanie XL, Kraków 2015